«Δὲν μπορῶ νὰ πῶ πὼς ὁ Ντοστογιέφσκ

«Δὲν μπορῶ νὰ πῶ πὼς ὁ Ντοστογιέφσκι ἦταν καλὸς ἤ εὐτυχισμένος ἄνθρωπος... Ἦταν κακός, διεφθαρμένος καὶ γεμάτος ζήλεια. Ὅλη του τὴ ζωὴ ἦταν θύμα τοῦ πάθους, ποὺ θὰ τὸν εἶχε κάνει γελοῖο καὶ δυστυχισμένο, ἂν ἦταν λιγότερο ἔξυπνος καὶ λιγότερο κακός. Στὴν Ἐλβετία, μπροστὰ στὰ μάτια μου, φέρθηκε τόσο ἄσχημα στὸν ὑπηρέτη του, ποὺ ὁ ἄνθρωπος ἐπαναστάτησε καὶ τοῦ εἶπε: «μὰ κι ἐγὼ εἶμαι ἄνθρωπος». Θυμᾶμαι πόση ἐντύπωση μοῦ ἔκαναν αὐτὰ τὰ λόγια... Εἰπωμένα σὲ κάποιον ποὺ πάντα δίδασκε τὸ αἴσθημα τῆς ἀνθρωπιᾶς στὴν ὑπόλοιπη ἀνθρωπότητα».

Τὰ λόγια αὐτὰ ἀνήκουν στὸν Στράχοβ, ἕναν ἄνθρωπο ποὺ γνώριζε καλὰ τὸν Ντοστογιέφσκι (βλέπε Gerarld Abraham, Dostoyevski) στηρίζονται ὅμως σὲ μία παρεξήγηση: ὁ Ντοστογιέφσκι ποτὲ δὲν θέλησε νὰ διδάξει στὴν ἀνθρωπότητα τὴν καλοσύνη καὶ τὴν ἀνθρωπιά. Ὁ Ντοστογιέφσκι δὲν ὑπῆρξε ποτὲ ἠθικολόγος, ἀντίθετα, θὰ μπορούσαμε νὰ ἰσχυρισθοῦμε ὅτι συνειδητὰ καὶ συστηματικὰ σὲ ὅλο του τὸ ἔργο δὲν ἔκανε τίποτε ἄλλο ἀπὸ τὸ νὰ μάχεται τὴν Ἠθικὴ σὲ βαθμὸ προκλητικό. Ἀλλὰ ἂς μὴ σπεύσουμε νὰ συμπεράνουμε ἀπὸ αὐτὸ ὅτι ὁ Ντοστογιέφσκι ἦταν κήρυκας τοῦ ἀμοραλισμοῦ. Ὁ Ντοστογιέφσκι εἶχε τὸ πάθος τῆς ἀλήθειας. Εἶχε τὴ δύναμη νὰ διεισδύσει στὴν ἀνθρώπινη συμπεριφορὰ καὶ νὰ μᾶς ἀποκαλύψει μὲ τὸν πιὸ δραματικὸ καὶ συγχρόνως πειστικὸ τρόπο ὅτι αὐτὸ ποὺ ἡ Ἠθική μᾶς παρουσιάζει σὰν «ἠθικὸ» δὲν εἶναι ποτὲ ἀμιγῶς «καλό», καὶ ὅτι ὁ ἄνθρωπος ποτὲ δὲν μπορεῖ νὰ ἐξαλείψει τὸ κακὸ μὲ τὴν Ἠθική, ἀφοῦ κανένας ἀπολύτως δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἀμιγῶς καλός. Ἐπιπλέον, σὲ ὅλο του τὸ ἔργο δὲν ἔπαυσε νὰ διακηρύττει ὅτι αὐτὸ ποὺ μετράει στὴν ἀνθρώπινη ὕπαρξη καὶ συμπεριφορὰ δὲν εἶναι ἡ ἠθική, ἀλλὰ ἡ ἐλευθερία, καὶ πὼς μόνον ὅ,τι εἶναι ἐλεύθερο εἶναι ἀληθινὰ καλό. Αὐτὸ ποὺ θέλει νὰ πεῖ στοὺς ἀνθρώπους ὁ Ντοστογιέφσκι εἶναι ὅτι ἡ διάκριση τῶν ἀνθρώπων σὲ «καλοὺς» καὶ «κακοὺς» εἶναι βασισμένη σὲ ἕνα ψέμα καὶ ὅτι ὁ μόνος τρόπος νὰ νικηθεῖ τὸ κακὸ εἶναι νὰ τὸ πάρει κανεὶς ἐλεύθερα ἐπάνω του. Ὁ Ντοστογιέφσκι δὲν εἶναι ἀμοραλιστής, ἀφοῦ δὲν παύει νὰ περιγράφει τὸ κακὸ ὡς τραγικότητα καὶ συμφορὰ γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Εἶναι ὅμως ἀντιμοραλιστής, διότι πιστεύει βαθιὰ ὅτι ἡ Ἠθικὴ δὲν μπορεῖ νὰ ὁδηγήσει ποτὲ στὴ λύτρωση τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸ κακό.

Στὴν ὁμιλία αὐτὴ θὰ προσπαθήσω, στὸν λίγο χρόνο ποὺ ἔχω στὴ διάθεσή μου, νὰ ἀναλύσω τὴ θέση αὐτὴ ἐπικεντρώνοντας τὴν προσοχή μας σὲ δύο κυρίως σημεῖα: α) στὸ πρόβλημα τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ καὶ β) στὸ θέμα τῆς ἐλευθερίας. Θὰ προσπαθήσω στὸ τέλος νὰ κάνω μία θεολογικὴ ἀποτίμηση τῆς θέσεως τοῦ Ντοστογιέφσκι ἔναντι τοῦ προβλήματος τῆς ἠθικῆς.


2 Το λύτρο είναι το μεγαλύτερο δώρο του Ιεχωβά προς την ανθρωπότητα. Καθιστά εφικτή την απελευθέρωσή μας από την αμαρτία και το θάνατο. (Εφεσίους 1:7) Είναι το θεμέλιο της ελπίδας της αιώνιας ζωής, είτε στον ουρανό είτε σε μια παραδεισένια γη. (Λουκάς 23:43· Ιωάννης 3:16· 1 Πέτρου 1:4) Αλλά τι ακριβώς είναι το λύτρο; Πώς μας διδάσκει για την ανυπέρβλητη δικαιοσύνη του Ιεχωβά;

Hasil (Bahasa Indonesia) 1:

«ΔῈΝ ΜΠΟΡῶ ΝᾺ Πῶ ΠῺΣ Ὁ ΝΤΟΣΤΟΓΙΈΦΣΚΙ ἮΤΑΝ ΚΑΛῸΣ Ἤ ΕὐΤΥΧΙΣΜΈΝΟΣ ἌΝΘΡΩΠΟΣ... ἮΤΑΝ ΚΑΚΌΣ, ΔΙΕΦΘΑΡΜΈΝΟΣ ΚΑῚ ΓΕΜΆΤΟΣ ΖΉΛΕΙΑ. ὍΛΗ ΤΟΥ ΤῊ ΖΩῊ ἮΤΑΝ ΘΎΜΑ ΤΟῦ ΠΆΘΟΥΣ, ΠΟῪ ΘᾺ ΤῸΝ ΕἾΧΕ ΚΆΝΕΙ ΓΕΛΟῖΟ ΚΑῚ ΔΥΣΤΥΧΙΣΜΈΝΟ, ἊΝ ἮΤΑΝ ΛΙΓΌΤΕΡΟ ἜΞΥΠΝΟΣ ΚΑῚ ΛΙΓΌΤΕΡΟ ΚΑΚΌΣ. ΣΤῊΝ ἘΛΒΕΤΊΑ, ΜΠΡΟΣΤᾺ ΣΤᾺ ΜΆΤΙΑ ΜΟΥ, ΦΈΡΘΗΚΕ ΤΌΣΟ ἌΣΧΗΜΑ ΣΤῸΝ ὙΠΗΡΈΤΗ ΤΟΥ, ΠΟῪ Ὁ ἌΝΘΡΩΠΟΣ ἘΠΑΝΑΣΤΆΤΗΣΕ ΚΑῚ ΤΟῦ ΕἾΠΕ: «ΜᾺ ΚΙ ἘΓῺ ΕἾΜΑΙ ἌΝΘΡΩΠΟΣ». ΘΥΜᾶΜΑΙ ΠΌΣΗ ἘΝΤΎΠΩΣΗ ΜΟῦ ἜΚΑΝΑΝ ΑὐΤᾺ ΤᾺ ΛΌΓΙΑ... ΕἸΠΩΜΈΝΑ ΣῈ ΚΆΠΟΙΟΝ ΠΟῪ ΠΆΝΤΑ ΔΊΔΑΣΚΕ ΤῸ ΑἼΣΘΗΜΑ ΤῆΣ ἈΝΘΡΩΠΙᾶΣ ΣΤῊΝ ὙΠΌΛΟΙΠΗ ἈΝΘΡΩΠΌΤΗΤΑ».

ΤᾺ ΛΌΓΙΑ ΑὐΤᾺ ἈΝΉΚΟΥΝ ΣΤῸΝ ΣΤΡΆΧΟΒ, Ἕναν ἄνθρωπο ποὺ γνώριζε καλὰ τὸν Ντοστογιέφσκι (βλέπε Gerarld Abraham, Dostoyevski) στηρίζονται ὅμως σὲ μία παρεξήγηση: ὁ Ντοστογιέφσκι ποτὲ δὲν θέλησε διδάξει νὰ στὴν ἀνθρωπότητα τὴν καλοσύνη καὶ τὴν ἀνθρωπιά. Ὁ ΝΤΟΣΤΟΓΙΈΦΣΚΙ ΔῈΝ ὙΠῆΡΞΕ ΠΟΤῈ ἨΘΙΚΟΛΌΓΟΣ, ἈΝΤΊΘΕΤΑ, ΘᾺ ΜΠΟΡΟΎΣΑΜΕ ΝᾺ ἸΣΧΥΡΙΣΘΟῦΜΕ ὍΤΙ ΣΥΝΕΙΔΗΤᾺ ΚΑῚ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚᾺ ΣῈ ὍΛΟ ΤΟΥ ΤῸ ἜΡΓΟ ΔῈΝ ἜΚΑΝΕ ΤΊΠΟΤΕ ἌΛΛΟ ἈΠῸ ΤῸ ΝᾺ ΜΆΧΕΤΑΙ ΤῊΝ ἨΘΙΚῊ ΣῈ ΒΑΘΜῸ ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΌ. ἈΛΛᾺ ἊΣ ΜῊ ΣΠΕΎΣΟΥΜΕ ΝᾺ ΣΥΜΠΕΡΆΝΟΥΜΕ ἈΠῸ ΑὐΤῸ ὍΤΙ Ὁ ΝΤΟΣΤΟΓΙΈΦΣΚΙ ἮΤΑΝ ΚΉΡΥΚΑΣ ΤΟῦ ἈΜΟΡΑΛΙΣΜΟῦ. Ὁ ΝΤΟΣΤΟΓΙΈΦΣΚΙ ΕἾΧΕ ΤῸ ΠΆΘΟΣ ΤῆΣ ἈΛΉΘΕΙΑΣ. ΕἾΧΕ ΤῊ ΔΎΝΑΜΗ ΝᾺ ΔΙΕΙΣΔΎΣΕΙ ΣΤῊΝ ἈΝΘΡΏΠΙΝΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡᾺ ΚΑῚ ΝᾺ ΜᾶΣ ἈΠΟΚΑΛΎΨΕΙ ΜῈ ΤῸΝ ΠΙῸ ΔΡΑΜΑΤΙΚῸ ΚΑῚ ΣΥΓΧΡΌΝΩΣ ΠΕΙΣΤΙΚῸ ΤΡΌΠΟ ὍΤΙ ΑὐΤῸ ΠΟῪ Ἡ ἨΘΙΚΉ ΜᾶΣ ΠΑΡΟΥΣΙΆΖΕΙ ΣᾺΝ «ἨΘΙΚῸ» ΔῈΝ ΕἾΝΑΙ ΠΟΤῈ ἈΜΙΓῶΣ «ΚΑΛΌ», ΚΑῚ ὍΤΙ Ὁ ἌΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΤῈ ΜΠΟΡΕῖ ΔῈΝ ΝᾺ ἘΞΑΛΕΊΨΕΙ ΤῸ ΚΑΚῸ ΜῈ ΤῊΝ ἨΘΙΚΉ, ἈΦΟῦ ΚΑΝΈΝΑΣ ἈΠΟΛΎΤΩΣ ΔῈΝ ΜΠΟΡΕῖ ΝᾺ ΕἾΝΑΙ ἈΜΙΓῶΣ ΚΑΛΌΣ. ἘΠΙΠΛΈΟΝ, ΣῈ ὍΛΟ ΤΟΥ ΤῸ ἜΡΓΟ ΔῈΝ ἜΠΑΥΣΕ ΝᾺ ΔΙΑΚΗΡΎΤΤΕΙ ὍΤΙ ΑὐΤῸ ΠΟῪ ΜΕΤΡΆΕΙ ΣΤῊΝ ἈΝΘΡΏΠΙΝΗ ὝΠΑΡΞΗ ΚΑῚ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡᾺ ΔῈΝ ΕἾΝΑΙ Ἡ ἨΘΙΚΉ ἈΛΛᾺ Ἡ ἘΛΕΥΘΕΡΊΑ ΚΑῚ ΠῺΣ ΜΌΝΟΝ Ὅ, ΤΙ ΕἾΝΑΙ ἘΛΕΎΘΕΡΟ ΕἾΝΑΙ ἈΛΗΘΙΝᾺ ΚΑΛΌ. ΑὐΤῸ ΠΟῪ ΘΈΛΕΙ ΝᾺ ΠΕῖ ΣΤΟῪΣ ἈΝΘΡΏΠΟΥΣ Ὁ ΝΤΟΣΤΟΓΙΈΦΣΚΙ ΕἾΝΑΙ ὍΤΙ Ἡ ΔΙΆΚΡΙΣΗ ΤῶΝ ἈΝΘΡΏΠΩΝ ΣῈ «ΚΑΛΟῪΣ» ΚΑῚ «ΚΑΚΟῪΣ» ΕἾΝΑΙ ΒΑΣΙΣΜΈΝΗ ΣῈ ἝΝΑ ΨΈΜΑ ΚΑῚ ὍΤΙ Ὁ ΜΌΝΟΣ ΤΡΌΠΟΣ ΝᾺ ΝΙΚΗΘΕῖ ΤῸ ΚΑΚῸ ΕἾΝΑΙ ΝᾺ ΤῸ ΠΆΡΕΙ ΚΑΝΕῚΣ ἘΛΕΎΘΕΡΑ ΤΟΥ. Ὁ ΝΤΟΣΤΟΓΙΈΦΣΚΙ ΔῈΝ ΕἾΝΑΙ ἈΜΟΡΑΛΙΣΤΉΣ, ἈΦΟῦ ΔῈΝ ΠΑΎΕΙ ΝᾺ ΠΕΡΙΓΡΆΦΕΙ ΚΑΚῸ ΤῸ ὩΣ ΤΡΑΓΙΚΌΤΗΤΑ ΚΑῚ ΣΥΜΦΟΡᾺ ΓΙᾺ ΤῸΝ ἌΝΘΡΩΠΟ. ΕἾΝΑΙ ὍΜΩΣ ἈΝΤΙΜΟΡΑΛΙΣΤΉΣ, ΔΙΌΤΙ ΠΙΣΤΕΎΕΙ ΒΑΘΙᾺ ὍΤΙ Ἡ ἨΘΙΚῊ ΔῈΝ ΜΠΟΡΕῖ ΝᾺ ὉΔΗΓΉΣΕΙ ΠΟΤῈ ΣΤῊ ΛΎΤΡΩΣΗ ΤΟῦ ἈΝΘΡΏΠΟΥ ἈΠῸ ΤῸ ΚΑΚΌ.

ΣΤῊΝ ὉΜΙΛΊΑ ΑὐΤῊ ΘᾺ ΠΡΟΣΠΑΘΉΣΩ, ΣΤῸΝ ΛΊΓΟ ΧΡΌΝΟ ΠΟῪ ἜΧΩ ΣΤῊ ΔΙΆΘΕΣΉ ΜΟΥ, ΝᾺ ἈΝΑΛΎΣΩ ΤῊ ΘΈΣΗ ΑὐΤῊ ἘΠΙΚΕΝΤΡΏΝΟΝΤΑΣ ΤῊΝ ΠΡΟΣΟΧΉ ΜΑΣ ΣῈ ΔΎΟ ΚΥΡΊΩΣ ΣΗΜΕῖΑ: Α) ΣΤῸ ΠΡΌΒΛΗΜΑ ΤΟῦ ΚΑΛΟῦ ΚΑῚ ΤΟῦ ΚΑΚΟῦ ΚΑῚ Β) ΣΤῸ ΘΈΜΑ ΤῆΣ ἘΛΕΥΘΕΡΊΑΣ. ΘᾺ ΠΡΟΣΠΑΘΉΣΩ ΣΤῸ ΤΈΛΟΣ ΝᾺ ΚΆΝΩ ΜΊΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚῊ ἈΠΟΤΊΜΗΣΗ ΤῆΣ ΘΈΣΕΩΣ ΤΟῦ ΝΤΟΣΤΟΓΙΈΦΣΚΙ ἜΝΑΝΤΙ ΤΟῦ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΟΣ ΤῆΣ ἨΘΙΚῆΣ.


2 ΤΟ ΛΎΤΡΟ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΟ ΔΏΡΟ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΆ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΌΤΗΤΑ. ΚΑΘΙΣΤΆ ΕΦΙΚΤΉ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΈΡΩΣΉ ΜΑΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΜΑΡΤΊΑ ΚΑΙ ΤΟ ΘΆΝΑΤΟ. (ΕΦΕΣΊΟΥΣ 1:7) ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΘΕΜΈΛΙΟ ΤΗΣ ΕΛΠΊΔΑΣ ΤΗΣ ΑΙΏΝΙΑΣ ΖΩΉΣ, ΕΊΤΕ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΌ ΕΊΤΕ ΣΕ ΜΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΈΝΙΑ ΓΗ. (ΛΟΥΚΆΣ 23:43· ΙΩΆΝΝΗΣ 3:16· 1 ΠΈΤΡΟΥ 1:4) ΑΛΛΆ ΤΙ ΑΚΡΙΒΏΣ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΛΎΤΡΟ; ΠΏΣ ΜΑΣ ΔΙΔΆΣΚΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΥΠΈΡΒΛΗΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΆ;